Үндсэн хуульд оруулсан голлох өөрчлөлтүүд нь:
- Парламентын (Улсын Их Хурал) хариуцлагыг нэмэгдүүлэх
- Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн шинэчлэл, эрх мэдлийг улсын эрх бүхий байгууллагуудад шилжүүлэх
- Орон нутгийн удирдлагын хариуцлага, эдийн засгийн тогтвортой байдлыг нэмэгдүүлэх
Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулсны дараа Монгол Улсын Их Хурал нэмэлт, өөрчлөлтийн үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх зорилгоор тогтвортой институцийн хөгжлийг шаарддаг эрх зүйн шинэчлэлийн үйл явцыг эхлүүлсэн. Монгол Улсад төлөөллийн байгууллагыг бэхжүүлэх нь төслийн эхний үе шатанд Монгол Улсын Үндсэн хууль болон Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулиудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулахад дэмжлэг үзүүлсэн. Монгол Улсад төлөөллийн байгууллагыг бэхжүүлэх нь төслийг (2016–2021 оны 6-р сар) НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр, Швейцар улсын санхүүжилтээр Улсын Их Хурлын Тамгын газар амжилттай хэрэгжүүлсэн.
Монгол Улсад төлөөллийн байгууллагыг бэхжүүлэх нь төсөл нь шийдвэр гаргах үйл явцад иргэдийн бодитой оролцоог хангах, орон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын дэмжлэгийг авах, шинээр батлагдсан хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих боломжийг бүрдүүлсэн бөгөөд ингэснээр иргэдийн түвшинд эдгээр хуулиудын үр нөлөөг нэмэгдүүлсэн юм. Түүнчлэн Монгол Улсад төлөөллийн байгууллагыг бэхжүүлэх нь төсөл Швейцарын Парламентын алба (SPS)-ны техникийн хамтын ажиллагааны тусламжтайгаар хууль тогтоомжийн төслийг хянаж, хууль эрх зүйн үнэлгээг үр дүнтэй хийх УИХ-ын гишүүдийн чадавхыг бэхжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлсэн. Эдгээр арга хэмжээ нь хоёр талын үйл ажиллагааны үр нөлөөг бэхжүүлэх, үр дүнгийн түвшинд харилцан үйлчлэлийг бий болгох зорилготой байв. Монгол Улсад төлөөллийн байгууллагыг бэхжүүлэх нь төсөл нь төрийн байгууллагуудыг иргэдийн өмнө хүлээх хариуцлагыг нэмэгдүүлж өгсөн.
Төслийн хамтрагчид түншүүд өнөөг хүртэл гаргасан амжилтад сэтгэл хангалуун байна. Төслийн зардлын үр ашгийг дээшлүүлэх, цаашдын институц, санхүү, техник, нийгмийн тогтвортой байдлыг хангахын тулд талууд “Парламентын хууль тогтоох болон хяналтын чадавхыг бэхжүүлэх, төрийн үйлчилгээг илүү сайн хүргэх, бэлчээрийн менежментийг сайжруулах зорилгоор орон нутгийн удирдлагуудад бодлогын дэмжлэг үзүүлэх” гэсэн төслийн ерөнхий зорилгоо өөрчлөхгүйгээр Монгол Улсад төлөөллийн байгууллагыг бэхжүүлэх нь төслийн хоёр дахь үе шатыг эхлүүлэхээр шийдвэрлэв. Монгол Улсад төлөөллийн байгууллагыг бэхжүүлэх нь төслийн 2 дахь үе шат Швейцарын хөгжлийн агентлаг болон Сангийн яам төслийн гэрээнд гарын үсэг зурснаар хэрэгжиж эхэллээ. Төслийн үргэлжлэх хугацаа 2.5 жил байна.
Монгол Улсад төлөөллийн байгууллагыг бэхжүүлэх нь II төслийн ерөнхий зорилгод хувь нэмэр оруулах хоёр дэд төслөөс бүрдэнэ.
1. Монгол Улсад парламентын ардчиллыг бэхжүүлэх нь (МУПАБ) дэд төсөл нь Швейцарын парламентын Тамгын газрын техникийн дэмжлэгтэйгээр Монгол Улсын Их Хурлын хууль тогтоох болон хяналтын чадавхыг бэхжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх болно. Уг дэд төсөл Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийн хүрээнд Монгол Улсын Их Хурлын үйл ажиллагааг дэмжих, Монгол Улсын Парламентын Тамгын газар, Швейцарын Парламентын Тамгын газар хоорондын хамтын ажиллагааг сайжруулах ажлыг нэн тэргүүнд хийх болно.
2. Нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын институцын чадавхыг бэхжүүлэх дэд төсөл нь орон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын чадавхыг бэхжүүлэх, орон нутгийн засаглалын тухай шинэ хуулиудыг (Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай болон Малын татварын тухай хууль) хэрэгжүүлэхэд бодлогын дэмжлэг үзүүлнэ. Төрийн үйлчилгээг иргэдэд илүү сайн хүргэх, бэлчээрийн менежментийг сайжруулах зорилготой. Эдгээр арга хэмжээ нь Монгол Улсад төлөөллийн байгууллагыг бэхжүүлэх төслийн 1 дэх үе шатанд тогтоосон бүтэц, механизм, бодлого, хууль эрх зүйн хүрээнд дэмжигдсэн тогтолцоог ашиглахад зориулагдсан болно.
Дэлгэрэнгүй мэдээллийг parliament.mn/n/eezon
